Ψωμί, Χασίς και Φεγγάρι: Ένα ποιήμα του Νιζάρ Καμπάνι -نزار قباني: خبز و حشيش و قمر

Ο Σύρος, ποιητής και διπλωμάτης, Νιζάρ Καμπάνι, γεννήθηκε στη Δαμασκό το 1923 και πέθανε στο Λονδίνο το 1998. Είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς ποιητές του αραβικού κόσμου. Ο Καμπάνι έγραψε πάνω από 50 βιβλία με συλλογές ποιημάτων. Μεταξύ των διασημότερων από τα ποιήματά του είναι το «Ψωμί, Χασίς και Φεγγάρι», στο οποίο στηλιτεύει τις αραβικές κοινωνίες για την αδυναμία τους, για τις ψευδέστατες φαντασιώσεις τους οι οποίες προκαλούνται από την επήρεια των ναρκωτικών, και την πολιτιστική τους στασιμότητα. Το ποίημα αυτό έθεσε ένα κύμα έντονης κριτικής σε βαθμό που το θέμα συζητήθηκε στο συριακό Κοινοβούλιο και σχεδόν προκάλεσε την απέλαση του Καμπάνι από το διπλωματικό σώμα:

Όταν το φεγγάρι γεννάται στην ανατολή,
Και οι άσπρες στέγες συμπαρασύρονται κοιμισμένες
Κάτω από το συσσωρευμένο φως,
Οι άνθρωποι αφήνουν τα καταστήματα τους και πορεύονται σε ομάδες
Για να συναντήσουν το φεγγάρι
Κρατώντας ψωμί, και ένα ραδιόφωνο, στα κορφοβούνια,
Και τα ναρκωτικά τους.
Εκεί αγοράζουν και να πωλούν φαντασιώσεις
Και εικόνες,
Και πεθαίνουν- καθώς το φεγγάρι έρχεται στη ζωή.
Τι έχει κάνει αυτός ο φωτεινός δίσκος
στην πατρίδα μου;
Την γη των προφητών,
Την γη των απλών ανθρώπων,
Τους μασσητές του καπνού, τα βαποράκια των ναρκωτικών;
Τι είναι αυτό που μας κάνει το φεγγάρι,
Ώστε να σπαταλούμε την ανδρεία μας
Και να ζούμε μόνο για να παρακαλούμε τον ουρανό;
Τι έχει ο ουρανός
Για τους τεμπέληδες και τους αδύναμους;
Όταν το φεγγάρι έρχεται στη ζωή μετατρέπονται σε
πτώματα,
Και ταρακουνούν τους τάφους των αγίων,
Ελπίζοντας να τους χορηγηθεί λίγο ρύζι, μερικά παιδιά ...
Απλώνουν τα ωραία και κομψά χαλιά τους,
Και παρηγορούν τον εαυτό τους με το όπιο που ονομάζουμε μοίρα
Και πεπρωμένο.
Στη πατρίδα μου, τη γη των απλών ανθρώπων
Τι αδυναμία και παρακμή
Μας διακατέχει, όταν το σεληνόφως ξεπροβάλλει!
Χαλιά, χιλιάδες καλάθια,
Ποτήρια με τσάι και παιδιά συρρέουν πάνω στους λόφους.
Στη πατρίδα μου,
όπου οι απλοί άνθρωποι κλαίνε,
Και ζουν κάτω από το φως που δεν μπορούν να κατανοήσουν
Στη πατρίδα μου,
Όπου οι άνθρωποι ζουν χωρίς μάτια,
Και προσεύχονται,
Και πορνεύονται,
Και ζουν σε παραίτηση,
Όπως έκαναν πάντοτε,
Καλώντας το μισοφέγγαρο:
"Ω ημισέληνος!
Ω μετέωρε μαρμάρινε Θεέ!
Ω απίστευτο αντικείμενο!
Πάντα υπήρχες για την ανατολή, για μας,
Ένα σύμπλεγμα διαμαντιών,
Για τα εκατομμύρια των οποίων οι αισθήσεις είναι ναρκωμένες"

Σ' εκείνες τις ανατολίτικες νύχτες όταν
Το φεγγάρι γεμίζει πλήρως,
Η ανατολή χάνει κάθε τιμή
Και σθένος.
Τα εκατομμύρια που κυκλοφορούν ξυπόλυτοι,
Που πιστεύουν σε τέσσερις συζύγους
Και την ημέρα της κρίσης,
Τα εκατομμύρια των ανθρώπων που βλέπουν το ψωμί
Μόνο στα όνειρά τους,
Που περνούν τη νύχτα σε σπίτια
Χτισμένα από βήχα,
Που δεν έχουν δει ποτέ τα μάτια τους φάρμακο,
Ξαπλώνουν σαν τα πτώματα κάτω από το σεληνόφως.

Στη πατρίδα μου,
όπου οι ηλίθιοι κλαίνε
Και πεθαίνουν κλαίγοντας
Όποτε το μισοφέγγαρο εμφανίζεται
Και τα δάκρυά τους αυξάνονται,
Κάθε φορά που κάποιο άθλιο λαούτο τους συνεπαίρνει ...
ή το τραγούδι για τη "νύχτα"
Στη πατρίδα μου,
Στη χώρα των απλών ανθρώπων,
όπου σιγά-σιγά μασούμε τ' ατέλειωτα τραγούδια μας-
Μια μορφή κατανάλωσης που καταστρέφει την ανατολή-
Η δική μας ανατολή μασά την ιστορία της,
τα ληθαργικά όνειρά της,
τους άδειους θρύλους της,
Η δική μας ανατολή που βλέπει το σύνολο όλου του ηρωισμού
Στο Γραφικό Αμπού αλ Ζιάντ Χιλάλι.

Μετάφραση NOCTOC

عندما يُولدُ في الشرقِ القَمرْ

فالسطوحُ البيضُ تغفو...

تحتَ أكداسِ الزَّهرْ

يتركُ الناسُ الحوانيتَ.. ويمضونَ زُمرْ

لملاقاةِ القمرْ..

يحملونَ الخبزَ، والحاكي، إلى رأسِ الجبالْ

ومعدَّاتِ الخدرْ..

ويبيعونَ، ويشرونَ.. خيالْ

وصُورْ..

ويموتونَ إذا عاشَ القمرْ



ما الذي يفعلهُ قرصُ ضياءْ

ببلادي..

ببلادِ الأنبياْ..

وبلادِ البسطاءْ..

ماضغي التبغِ، وتجَّارِ الخدرْ

ما الذي يفعلهُ فينا القمرْ؟

فنضيعُ الكبرياءْ

ونعيشُ لنستجدي السماءْ

ما الذي عندَ السماءْ

لكُسالى ضعفاءْ

يستحيلونَ إلى موتى..

إذا عاشَ القمرْ..

ويهزّونَ قبور الأولياءْ

علّها..

ترزقُهم رزّاً وأطفالاً..

قبورُ الأولياءْ..

ويمدّونَ السجاجيدَ الأنيقاتِ الطُررْ

يتسلّونَ بأفيونٍ..

نسمّيهِ قدرْ..

وقضاءْ..

في بلادي..

في بلادِ البسطاءْ..



أيُّ ضعفٍ وانحلالْ

يتولانا إذا الضوءُ تدفّقْ

فالسجاجيدُ، وآلاف السلالْ

وقداحُ الشاي.. والأطفال.. تحتلُّ التلالْ

في بلادي..

حيثُ يبكي الساذجونْ

ويعيشونَ على الضوءِ الذي لا يبصرونْ

في بلادي..

حيثُ يحيا الناسُ من دونِ عيونْ

حيثُ يبكي الساذجونْ

ويصلّونَ، ويزنونَ، ويحيونَ اتّكالْ

منذُ أن كانوا.. يعيشونَ اتّكالْ

وينادونَ الهلالْ:

" يا هلالْ..

أيها النبعُ الذي يمطرُ ماسْ

وحشيشاً.. ونُعاسْ

أيها الربُّ الرخاميُّ المعلّقْ

أيها الشيءُ الذي ليسَ يُصدَّقْ

دُمتَ للشرقِ.. لنا

عنقودَ ماسْ

للملايينِ التي قد عُطِّلت فيها الحواس "



في ليالي الشرقِ لمّا

يبلغُ البدرُ تمامهْ..

يتعرّى الشرقُ من كلِّ كرامهْ

ونضالِ..

فالملايينُ التي تركضُ من غيرِ نعالِ..

والتي تؤمنُ في أربعِ زوجاتٍ..

وفي يومِ القيامهْ..

الملايينُ التي لا تلتقي بالخبزِ.. إلا في الخيالِ

والتي تسكنُ في الليلِ بيوتاً من سعالِ..

أبداً.. ما عرفتْ شكلَ الدواءْ..

تتردّى..

جُثثاً تحتَ الضياءْ..



في بلادي..

حيثُ يبكي الساذجونْ

ويموتونَ بكاءْ

كلّما طالعهم وجهُ الهلالِ

ويزيدونَ بكاءْ

كلّما حرّكهم عودٌ ذليلٌ.. و"ليالي"..

ذلكَ الموتُ الذي ندعوهُ في الشرقِ..

"ليالي".. وغناءْ

في بلادي..

في بلادِ البُسطاءْ..



حيثُ نجترُّ التواشيحَ الطويلهْ..

ذلكَ السلُّ الذي يفتكُ بالشرقِ..

التواشيحُ الطويلهْ

شرقُنا المجترُّ.. تاريخاً.. وأحلاماً كسولهْ

وخُرافاتٍ خوالي..

شرقُنا، الباحثُ عن كلِّ بطولهْ

في (أبي زيدِ الهلالي)..



πηγή